Dance of the Brushes
Japanse inktkunst, volgens de traditionele stijl.
Twee kunstenaars, die hun penselen laten dansen over het papier.
JAPANSE INKTKUNST & CULTUUR
Edo 江戸
Edo was de naam van de huidige Japanse hoofdstad Tokio tot 1868.
Wat eerst (in 1547) een klein vissersdorp was, groeide in omvang vanaf het begin van de 17e eeuw. het was van 1603 tot 1867 de zetel van de Tokugawa-shogun, die in de praktijk de landsbestuurder was. De toenmalige keizer was feitelijk machteloos en verbleef in zijn hof in Kyoto.
In 1721 was Edo de grootste stad in Japan met een bevolking van meer dan één miljoen.
Na vele jaren, toen de macht van de keizer opnieuw toenam, werd Edo hernoemd tot Tokio (= hoofdstad in het oosten). Het werd formeel de hoofdstad van Japan in 1868.
Het oude Edo bestond voornamelijk uit hout- en papierbouw. Huizen en andere gebouwen stonden dicht bij elkaar met smalle doorgangen en wegen. De stad werd door de bouwstijl en het gebruikte materiaal vaak zwaar beschadigd als gevolg van brand. In 1657 werd door een van de grootste branden uit de geschiedenis een groot deel van de stad verwoest. Deze Grote brand van Meireki, kostte aan ongeveer een derde van de bevolking het leven.
Ukiyo-e 浮世絵
Ukiyo-e prenten uit het oude Edo zijn zeer kwetsbaar vanwege het papier waarop ze gedrukt zijn, de druktechnieken en de inkten en tincturen die gebruikt zijn. Organische kleurmiddelen, gemaakt van planten zijn zeer gevoelig voor luchtvochtigheid en kunnen nogal snel vervagen, terwijl de anorganische pigmenten juist met de tijd donkerder worden of bruine vlekken veroorzaken. Overbelichting is een andere bron van schade, die onomkeerbaar is. Het is de reden waarom Ukiyo-e originelen ofwel zeldzaam getoond worden, of inmiddels vergaan zijn.
Door herdruk van eventueel nog beschikbare houtsneden, of digitale print, is er nog veel studiemateriaal beschikbaar.
De betekenis van het begrip Ukiyo-e is in de loop van de tijd veranderd. Het had oorpsronkelijk de betekenis van het vergankelijke, vluchtige karakter van de werkelijkheid. Hoewel deze betekenis nooit helemaal verdween, verwees de term steeds meer naar een levensstijl. In het dagelijks leven, een rusteloos zoeken naar de vergankelijke vreugden van het leven. Om die reden heeft Ukiyo-e lang de betekenis gekregen van “gevaarlijk leven”.
Ukiyo-e kenmerkt zich door de eenvoud van de weergave. De kunstenaar vang het moment en probeert dit zo weer te geven, dat de scene aanraakbaar wordt.
Prenten 図面
De originele stukken voor deze collectie, zijn zoveel mogelijk gemaakt in een formaat dat het beste de oorspronkelijke Ukiyo-e afmetingen benadert. Er is gebruik gemaakt van een variatie aan papiersoorten en gewichten. Sharon en Norbèrt volgen de oude meesters, ook door het toepassen van weglatingen. Hierdoor ontstaat eenvoud.
~ Door steeds beter te leren kijken, vanuit de schoonheid die we binnenin ervaren, kunnen we beter zien. Dat is de ware Ukiyo-e gedachte van het waarneembaar maken van het moment.
Inkt インク
Voor het vervaardigen van de prenten is gewerkt met Japanse inkt, als basis (zwart), oorspronkelijke Ukiyo-e inkten en diverse internationale inksoorten, waaronder zo’n 35% eigen samengestelde kleuren. Ook daarin wordt de Ukiyo-e stijl gevonden. Een aantal van de inktkleuren vinden hun oorsprong in gebruik van bloemen, planten, noten en andere natuurproducten.
De Japanse inktkunst kan niet tot volledige groei komen, wanneer er geen verbondenheid tussen de ziel en het Universum bestaat. Sharon en Norbèrt zijn verbonden met de natuur, leren elke dag te communiceren met het materiaal en laten de penselen dansen over het papier.
Penselen みがきます
Er wordt door de inktkunstenaar gebruik gemaakt van verschillende penselen. Er is verschil in voorkeur. Voor deze collectie is gewerkt met hoofdzakelijk natuurmaterialen.
De prenten zijn vervaardigd met penselen van diverse nesthaar soorten. Onder andere marterhaar, wolvenhaar, eekhoornhaar en dassenhaar zijn gebruikt. De penselen hebben de oorspronkelijke ‘Ukiyo-e kwast-vorm’.
Het penseel is de geliefde partner van de kunstenaar. De houding en ligging, maar ook de vochtopname van het penseel, maken het een uniek werktuig. De penselen worden vooraf diverse malen gespoeld en in aanraking gebracht met water. Op die manier openen de haren zich en worden de capillaire vaten opengezet.
Voordat het penseel in inkt geplaatst wordt ‘slaat de kunstenaar’ het vocht eruit en laat het penseel zich elegant vormen. Nu wordt het penseel het verlengstuk van de ziel en kan de dans over het papier beginnen.
Papier 紙
De inktkunstenaar houdt van papier. Een soort is niet voldoende en slechts een formaat is niet toereikend. De werkvoorraad is oneindig en wekelijks bevindt de kunstenaar zich op een tour om nog meer papier te leren kennen. Sharon en Norbèrt zijn inmiddels bekenden bij de handelaren in papier. Of het nu de kunstzaken zijn, de standaard papierleveranciers of de papierfabriek, ze worden vereerd met regelmatig bezoek.
Elk soort papier gedraagt zich anders en laat een boven- of onderzijde anders reageren op de inkt en de toepassing van het penseel. Formaten geven ruimte, of beperken die. Beiden heeft de kunstenaar nodig om zijn prenten tot leven te laten komen.
In de Wintercollectie die we laten zien introduceren we voor het eerst de Ukiyo-e inktschilderingen op Suikerbietenpulp papier. Dit papier is uiterst duurzaam en een puur Nederlands product. Het resultaat is een verfijning van techniek en geeft de kunstenaars weer nieuwe kansen en uitdagingen. In deze expositie maakt de bezoeker kennis met papier dat voor velen nog niet eerder zichtbaar was. Een wereld apart, papier.
In onze collectie tonen we ook Ukiyo-e-inktschilderijen op suikerbietenpulppapier. Wij zijn de enige inktschilders ter wereld die dit papier gebruiken. Het is extreem duurzaam en een puur Nederlands product uit de fabriek van Crown van Gelder. Het resultaat is een verfijning van de technologie en het geeft de kunstenaars nieuwe kansen en uitdagingen. In onze collectie maakt de bezoeker kennis met papier dat voor velen nog niet eerder zichtbaar was. Een wereld apart, papier.
Zegel 印鑑 | 判子
De Japanse inktkunstenaar werkt traditiegetrouw niet met een handtekening, maar een stempel: Inkan (印鑑) ook wel Hanko (判子) genaamd. De stempel is het zegel, dat bestaat uit de naam en een symbool waar de kunstenaar voor kiest.
Nog steeds is het in Japan gebruikelijk dat mensen niet een handtekening zetten (ook bij formele documenten), maar een stempel gebruiken.
De inkttekening is pas af als de stempel/zegel geplaatst is. Naast de tekening wordt ook vaak de omschrijving, van boven naar beneden geplaatst.
Sharon’s zegel toont haar naam en het symbool van de Adelaar.
Norbèrt’s zegel toont zijn naam en het symbool van het Noorderlicht.